Księgowanie faktoringu — jak to zrobić?

Faktoring to jedna z kilku metod finansowania przedsiębiorstwa, która pozwala wielu firmom zachować płynność finansową. Sposób księgowania faktoringu, ze względu na różne jego rodzaje, może przysporzyć jednak nieco problemów. Podpowiadamy jak sobie z tym poradzić.

Faktoring powstał w odpowiedzi na problemy zatorów płatniczych, z którymi co miesiąc mierzyło się wiele firm. Dzięki oddaniu w ręce faktora wybranych faktur przedsiębiorstwo otrzymuje środki na swoje konto, z których może robić użytek bez konieczności czekania na uregulowanie wystawionych rachunków. W naszym kraju funkcjonuje kilka kategorii usług faktoringowych i każdą z nich należy zaksięgować w nieco inny sposób.

Księgowanie faktoringu a strony umowy

Zanim przejdziemy do wyjaśnienia, w jaki sposób zaksięgować przychody finansowe wynikające z faktoringu lub też gdzie w księgach rozrachunkowych powinny znaleźć się koszty, warto usystematyzować sobie wiedzę na temat stron umowy faktoringowej. Ta najczęściej obejmuje jedynie dwie podmioty: faktoranta oraz faktora. Kim jest każdy z nich?

Faktorant to przedsiębiorca, który przekazuje do instytucji faktoringowej, wystawione przez siebie faktury. W ramach łączącej ich umowy, instytucja dokonuje zapłaty należności, dzięki czemu środki bardzo szybko trafiają na konto faktoranta. To sprawia, że firma unika zatorów płatniczych, ponieważ gotówka, która zasila konto firmowe może zostać niemal natychmiast wykorzystana.

Faktor to z kolei druga strona umowy, która zajmuje się finansowaniem faktoringu. Instytucja ta wypłaca faktorantowi środki za wykonaną usługę czy sprzedany towar, w wysokości, która została zapisana w umowie. Następnie sam dochodzi spłaty należności od kontrahenta, czyli klienta faktoranta.

W niektórych przypadkach (np. gdy strony zdecydują się na faktoring odwrócony), faktorant zamienia się w dłużnika, który musi spłacić należność względem faktora.

Księgowanie faktoringu pełnego

Faktoring pełny nazywany jest też faktoringiem bez regresu czy też właściwym. Ten rodzaj wykupu przenosi całą odpowiedzialność za ryzyko niewypłacalności dłużnika (klienta) na faktora, czyli instytucję finansową, która obsługuje faktoring. To oznacza, że faktorant (przedsiębiorstwo) nie będzie musiało oddawać środków, które otrzymało od faktora nawet w sytuacji, gdy kontrahent nigdy nie ureguluje swojej należności.

Jak odbywa się księgowanie faktoringu bez regresu?

Jeśli firma zdecyduje się przenieść prawa oraz zadłużenia swojego klienta na firmę faktoringową, wtedy powinna wyksięgować wierzytelność ze swojej księgi rachunkowej. W takim wypadku faktoring zostanie potraktowany jako sprzedaż wierzytelności i zgodnie z ustawą o rachunkowości, pieniądze otrzymane od faktora z tej transakcji, należy potraktować jako przychód finansowy i zaksięgować w taki sposób:

• Po stronie winien (Wn) na konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,
• Po stronie Ma na konto 75-0 „Przychody finansowe”.

Wyksięgowanie wierzytelności należy z kolei ująć zapisem:

• Po stronie Wn na konto 75-1 „Koszty finansowe”,
• Po stronie Ma na konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”

Na tym jednak nie koniec księgowania. Musimy też rozliczyć opłaty pobrane przez firmę faktoringową, czyli przez faktora dzieląc ją na wartość brutto, netto oraz oddzielając sam podatek VAT.

Księgowanie faktoringu niepełnego z regresem

Faktoring niepełny jak sama nazwa wskazuje, nie obejmuje pełnej odpowiedzialności faktora. Co prawda, wykupuje on wierzytelność od przedsiębiorcy, ale w razie niewypłacalności klienta, zwróci się do firmy, która skorzystała z jego usług o spłatę należności.

W tym przypadku nie można więc w całości wyksięgować należności z ksiąg, tylko po stronie pasywów umieścić zobowiązanie o charakterze kredytowym (umowa faktoringowa jest traktowana w taki sam sposób jak umowa kredytu czy pożyczki). Środki otrzymane w ramach podpisanej umowy, należy pomniejszyć o opłatę za usługi faktoringowe, a następnie wpisać je po stronie Wn na konto 13-0 „Rachunek bieżący” i po stronie Ma na konto 24 „Pozostałe rachunki”.

Następnie sposób księgowania będzie w dużej mierze uzależniony od tego, czy wierzytelność zostanie uregulowana, czy też nie. W pierwszym przypadku należy dokonać wyksięgowania konta po stronie Wn 24 „Pozostałe rozrachunki”, a po stronie Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”.

W przypadku gdy pojawi się ryzyko niewypłacalności dłużnika i wierzytelność nie zostanie oddana w terminie, przedsiębiorstwo (czyli faktorant) musi zwrócić firmie factoringowej (faktorowi) kwotę otrzymanej pożyczki. Taki ruch należy uwidocznić też w księgach rozrachunkowych faktoranta. Można to zrobić za pomocą takiego zapisu:

• >Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”,
• >Ma konto 13-0 „Rachunek Bieżący”.

Jak księgować faktoring mieszany?

Faktoring mieszany łączy w sobie cechy faktoringu pełnego i niepełnego. Dzięki temu przedsiębiorca wraz z firmą faktoringową, podpisując umowę ustala, do jakiej kwoty odpowiedzialność za spłatę leży po stronie faktora. Jeśli kwota ta zostanie przekroczona, zobowiązanie przechodzi na przedsiębiorcę, który musi spłacić należności.

Jak przebiega księgowanie faktoringu mieszanego? Taką transakcję należy ująć w przychodach należności od faktora z tytułu sprzedanej nieruchomości oraz w kosztach, gdzie trafi część przejęta przez faktora.

Takie księgowanie można ująć w rachunku bieżącym zapisem:

• Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”,
• Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”.

Jak księgować koszty finansowe faktoringu odwróconego?

Przedsiębiorca może też podpisać umowę z firmą faktoringową o realizację usługi faktoringu odwróconego zwanego też dłużnym. Ten rodzaj faktoringu działa jednak w zupełnie inny sposób. To przedsiębiorca zaciąga dług w firmie faktoringowej wskazując kontrahentów, którzy zaopatrują go w produkty lub usługi potrzebne do prowadzenia działalności. Dostawcy usług otrzymują więc zapłatę za wystawione faktury od faktora, a ten po jakimś czasie otrzymuje należność powiększoną o odsetki z konta faktoranta.

W jaki sposób prawidłowo księgować faktoring odwrócony na kontach firmy? Warto pamiętać o tym, że umowę z faktorem podpisuje dłużnik (firma jest w tej sytuacji jest dłużnikiem), która przekazuje firmie faktoringowej nieopłacone faktury za zakup towarów czy zrealizowane usługi. Należność za przedstawione rachunki uiszcza faktor, przelewając środki na rachunek płatniczy kontrahenta. Po ustalonym w umowie czasie, dłużnik musi dokonać zapłaty należności z faktury powiększonej o odsetki na rzecz faktora, czyli spłacić powstałe zadłużenie.

W jaki sposób ująć takie koszty finansowe? Przede wszystkim na księgach rozrachunkowych należy dokonać zmiany wierzyciela. Można to zrobić po stronie Wn na koncie 21 lub 24. Dodatkowo należy dokonać zapisu po stronie MA, również na koncie 24.