Cesja wierzytelności - czym jest i jak działa?

Większość osób choć raz w swoim życiu spotkała się z pojęciem „cesja wierzytelności”. Nie każdy rozumie jednak, co się za nim kryje oraz na czym w praktyce polega ten rodzaj czynności prawnej i jakie skutki ze sobą niesie. To właśnie dla osób, które zastanawiają się, co to jest cesja wierzytelności powstał poniższy artykuł. Zachęcamy do lektury!

W obrocie prawnym istnieje szereg pojęć, które co prawda znamy ze słyszenia, ale nie potrafimy wyjaśnić ich istoty, a także zastosowania w codziennym życiu. Jednym z takich zagadkowych określeń jest właśnie cesja wierzytelności, która słusznie kojarzy się wielu osobom ze zobowiązaniami finansowymi, ale nie tylko.

Na czym polega cesja wierzytelności?

Wyraz „cesja” pochodzi od łacińskiego słowa „cessio” oznaczającego ustąpienie.Cesja wierzytelności jest więc przeniesieniem uprawnień z jednego podmiotu na drugi za pomocą odpowiedniej czynności prawnej wywołującej określone skutki.Bardzo często zamiast o cesji mówimy o przelewie wierzytelności, co w praktycznym wymiarze jest dokładnie tym samym zjawiskiem.W polskim prawie przeniesienie wierzytelności jest unormowane w kodeksie postępowania cywilnego oraz kodeksie cywilnym.Zgodnie z legalną definicją zawartą w tych aktach prawnych cesja wierzytelności oznacza przekazanie przez wierzyciela prawa do wierzytelności wraz z innymi związanymi z nim prawami takimi jak na przykład roszczenie o zaległe odsetki na osobę trzecią.

Strony cesji wierzytelności – kto występuje?

Jak więc widzimy,przeniesienie wierzytelności nie wiąże się z obowiązkiem poinformowania o tym fakcie samego dłużnika. Nie jest konieczna także jego zgoda, ponieważ zachodzi tutaj jednostronna czynność prawna.Stronami umowy, na mocy której następuje transfer wierzytelności, jest więc dotychczasowy wierzyciel (cedent), a także nabywca, czyli wtórny wierzyciel (cesjonariusz). Cesja może mieć zarówno charakter odpłatny jak bezpłatny, w zależności od tego, w jaki sposób umówią się obie strony.Co ważne, osoba zadłużona nie jest w tym przypadku stroną, a więc jej dane nie muszą widnieć w umowie ani żadnym innym dokumencie dotyczącym przeniesienia wierzytelności. Warto jednak dodać, że w wyjątkowych okolicznościach dłużnik musi wyrazić zgodę na cesję.Następuje to jednak rzadko i tylko w sytuacji, gdy pierwotny wierzyciel zawarł takie zastrzeżenie w umowie z dłużnikiem.

Co może być przedmiotem cesji wierzytelności?

Prawodawca wskazuje jasno, że przedmiotem przelewu wierzytelności może być każda zbywalna rzecz, która w momencie dokonywania czynności prawnej nie ma żadnego związku z osobą trzecią.Dla przykładu przedmiotem cesji jest umowa sprzedaży, umowa zamiany, darowizna.Nie wyklucza się także możliwości zawarcia cesji wierzytelności przyszłej, która została formalnie przyrzeczona. Ponadto przeniesieniu nie musi ulec cała wierzytelność, lecz nawet jakaś jej część, o ile oczywiście jest możliwość jej wyodrębnienia.

Praktyczne zastosowanie umowy cesji wierzytelności

Rozpatrując praktyczny aspekt funkcjonowania cesji wierzytelności należy jeszcze raz podkreślić pozycję prawną i faktyczną samego dłużnika.Osoba zobowiązana w większości przypadków nie ma bowiem wpływu na dokonanie przez strony czynności prawnej, w przeciwnym razie mogłaby skutecznie blokować takie postępowanie, co nie byłoby dobre dla obrotu gospodarczego.Ponadto nie określono wymagań dotyczących statusu osoby trzeciej, a więc może nią być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Co najważniejsze jednak istnieją konkretne zakazy, w których cesja nie może się odbyć, dzięki czemu mamy tutaj do czynienia z wyjątkami od swobody zawierania takich operacji i próbą usystematyzowania tej kwestii przez prawodawcę, o czym piszemy w dalszej części tekstu.

Umowa cesji wierzytelności – o czym należy pamiętać?

Co do zasady, umowa skutkuje przeniesieniem wierzytelności między dwiema stronami z tym skutkiem, że cesjonariusz uzyskuje pełnię praw do niej.Oznacza to, że może on przede wszystkim zarządzać zobowiązaniem i jeśli okaże się ono wymagalne – zażądać od dłużnika zwrotu należności. Im bardziej szczegółowa umowa, tym lepiej dla obu stron. Ważne jest to, aby nie pomijać nawet z pozoru błahych zapisów, ponieważ tego typu detale mogą wpłynąć później na sytuację prawną i możliwość nowego wierzyciela.W dokumencie powinno znaleźć się więc przede wszystkim zgodne z prawdą oznaczenie obu stron, wartość wierzytelności, tytuł prawny do niej, wszelkie dodatkowe okoliczności, terminy spłaty, a także prawa i obowiązki wierzyciela oraz dłużnika.Ważnym elementem jest także wskazanie, kto ponosi ryzyko niewypłacalności osoby zadłużonej. Najlepszym rozwiązaniem będzie przeniesienie tego ryzyka wraz z wierzytelnością na nowego wierzyciela.

Cesja wierzytelności a faktoring

Wielu przedsiębiorców wciąż nie jest przekonanych do skorzystania z usługi faktoringu i zastanawia się, czy warto to zrobić. Nie ma jednej i prostej odpowiedzi na tak postawione pytanie, ponieważ bardzo wiele zależy od sytuacji danej firmy oraz strategii prowadzenia biznesu. W niektórych branżach faktoring jest jednak zjawiskiem powszechnym i pozwalającym na zachowanie płynności finansowej, która jest kluczowe nie tylko dla rozwoju, ale przede wszystkim bieżącego funkcjonowania każdego podmiotu gospodarczego. Tak naprawdę kluczowe jest przeanalizowanie własnej kondycji finansowej, dokonywanych transakcji oraz podjęcie decyzji, czy faktoring będzie dobrym rozwiązaniem. Jeśli właściciel działalności gospodarczej nie jest przekonany do tej usługi, może podjąć próbę i przekonać się, czy jest to optymalny model finansowania dla jego interesów.Z cesją mamy do czynienia zazwyczaj w przypadku usługi faktoringu, na mocy której jeden podmiot kupuje od drugiego wierzytelność. Przedsiębiorcę pozbywającego się jej nazywamy faktorantem, a firmę świadczącą faktoring, na przykład instytucję bankową, określa się mianem faktora. Podstawowy podział faktoringu sprowadza się do wyodrębnienia trzech jego rodzajów według wspomnianego już kryterium ryzyka niewypłacalności dłużnika.Na tej płaszczyźnie wyróżniamy faktoring pełny (bez regresu), niepełny (z regresem), a także mieszany. W przypadku pierwszego z nich odpowiedzialność za dług przechodzi na nowego wierzyciela, drugi typ charakteryzuje się tym, że ryzyko pozostaje po stronie faktoranta, a przy faktoringu mieszanym ryzyko ograniczone jest do określonej w umowie kwoty.

Jakie wierzytelności chętnie przyjmie firma windykacyjna?

Przede wszystkim należy zdać sobie sprawę z tego, że każda z firm windykacyjnych nabywając wierzytelność liczy na łatwy zysk. Z tego powodu dług nie może być przedawniony, a dłużnik powinien być w pełni wypłacalny. Najlepsze dla podmiotów zajmujących się odzyskiwaniem długów są wierzytelności finansowe, które zostały zaciągnięte na mocy przejrzystej umowy, na przykład w banku lub firmie pożyczkowej. Mamy wówczas do czynienia z łatwym do wykazania tytułem prawnym.

Cesja wierzytelności a PPC – co musisz wiedzieć?

Jednym z istotnych kwestii dotyczących cesji wierzytelności jest także rodzący się w tym momencie obowiązek podatkowy. Nałożenie takiego zobowiązania musi być jednak w pełni uzasadnione i poparte stanem faktycznym. Kluczowe są tutaj szczegółowe zapisy umowne i prawidłowa interpretacja przepisów.PPC podlegają między innymi umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, darowizny, ustanowienie hipoteki, odpłatnego użytkowania czy też umowy spółki.

Cesja wierzytelności – kiedy zabroniona?

Ustawodawca przewidział również okoliczności, w których cesja wierzytelności jest niemożliwa.Tego typu czynności prawnej nie można dokonać na przykład przy niezbywalnym prawie dożywocia lub gdy wierzytelność stanowi prawo odkupu lub pierwokupu.Przedmiotem cesji nie będą także papiery wartościowe na okaziciela, a także dług wynikający z obowiązku alimentacyjnego. Aby cesja była więc w pełni legalna i przeprowadzona z zachowaniem odpowiedniej procedury, warto dokładnie zgłębić przepisy prawne, a w razie wątpliwości zasięgnąć porady specjalisty. Jest to bowiem na tyle obszerna materia, że należy zyskać pewność, iż postępuje się we właściwy sposób.