Split payment - czym jest podzielona płatność?

Większość transakcji w obrocie gospodarczym odbywa się drogą elektroniczną na rachunki bankowe poszczególnych podmiotów. Jednym z rozwiązań obowiązujących w tym obszarze w naszym kraju jest tzw. split payment, czyli metoda podzielonej płatności. Na czym polega ten mechanizm i kto z niego korzysta? Jakie są główne zalety jego funkcjonowania? Śpieszymy z odpowiedzią na te i kilka innych istotnych pytań związanych z tym zagadnieniem!

Każdy przedsiębiorca wykonuje miesięcznie mnóstwo przelewów, a także odbiera środki finansowe od swoich kontrahentów oraz klientów. Wszystko to odbywa się za pośrednictwem instytucji bankowej, w której podmiot gospodarczy ma zarejestrowane konto. Obecnie na rachunkach firmowych dostępne są tak naprawdę dwa konto – jedno standardowe do rozliczeń oraz specjalne, czyli rachunek VAT dla płatności podzielonych. O czym dokładnie mowa?

Split payment – co oznacza?

System split payment wprowadzono w Polsce kilka lat temu, aby uszczelnić mechanizm pobierania podatku VAT, a tym samym walczyć z procederem polegającym na wyłudzaniu tego podatku. Split payment VAT miał być więc bronią na nieuczciwych przedsiębiorców, którzy okradali państwo na wiele miliardów złotych.W praktyce mechanizm podzielonej płatności VAT polega na tym, że bankowe konto przedsiębiorcy podzielone jest na dwa odrębne rachunki, przy czym na jeden z nich trafia wyłącznie kwota podatku VAT.

Podstawa prawna split payment

Płatność podzielona obowiązuje dokładnie od 1 sierpnia 2017 roku, kiedy w życie weszła nowelizacja przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.Mechanizm ten jest stosowany wyłącznie na linii przedsiębiorca-przedsiębiorca, nie dotyczy więc transakcji zawieranych pomiędzy firmami a osobami fizycznymi, które nie prowadzą własnej działalności gospodarczej. 

Dla kogo i od kiedy split payment jest obowiązkowy?

Początkowo podzielona płatność była rozwiązaniem dobrowolnym, ale z czasem ogłoszono, że od1 listopada 2019 roku wskazane firmy są zobligowane do stosowania tego systemu.Obowiązek dotyczy transakcji powyżej 15 tysięcy złotych, ale tylko jeśli przedsiębiorca handluje towarem lub świadczy usługi, które zostały określone w przepisach.Obecnie split payment stosuje się zawsze między innymi w przypadku sprzedaży elektroniki, handlu częściami samochodowymi, odpadami, paliwem, węglem, a także przy wykonywaniu robót budowlanych.Szczegółowy wykaz branż lub wąskich dziedzin biznesu, w których istnieje obowiązek stosowania podzielonej płatności można znaleźć w ustawie o VAT. Katalog ten jest zamknięty i co jakiś czas aktualizowany o nowe pozycje. Zdaniem prawodawcy to właśnie ten obszar biznesu jest szczególnie podatny na wszelkiego typu nadużycia podatkowe.

Płatność podzielona – na czym polega?

Ze split payment mogą korzystać nabywcy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku. Zgodnie z przepisami ustawowymi, zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury dokonywana jest na rachunek VAT.Jak wykonać przelew split payment? Zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.Każdy bank zarejestrowany w Polsce musi więc udostępnić u siebie możliwość stworzenia rachunku VAT. Większość instytucji finansowych robi to automatycznie, ale zdarzają się sytuacje, w których przedsiębiorca chce otworzyć dodatkowe rachunki VAT i wówczas następuje to dopiero na jego wniosek.

Deklaracja VAT a split payment

Każda transakcja dokonywana z zastosowaniem podzielonej płatności odbywa się w polskiej walucie i przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub SKOK, który jest do tego celu przeznaczony.Prawodawca stanowi, że podatnik musi wskazać między innymi: kwotę odpowiadającą całości lub części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności; kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto; numer faktury, w związku z którą dokonywana jest transakcja; a także numer, za pomocą którego dostawca towaru lub świadczący usługę jest identyfikowany w systemie podatkowym, czyli w tym przypadku NIP.

Podzielona płatność – korzyści dla nabywców

W wielu przypadkach rządzący chcą przekonać do stosowania mechanizmu nie przez narzucenie takiego obowiązku, ale za pomocą licznych korzyści.Jedną z nich jest fakt, że jeśli zapłata zobowiązania podatkowego z tytułu podatku VAT następuje w całości na konto VAT w terminie wcześniejszym niż termin określony dla zapłaty podatku, kwotę zobowiązania podatkowego można obniżyć.Ponadto, jeśli faktury zostają opłacane przy użyciu split payment, wówczas nie mają zastosowania przepisy o odpowiedzialności solidarnej, co ma szczególne znaczenie jeśli mówimy o spółkach prawa handlowego i pozycji prawnej poszczególnych wspólników.

Zwrot środków zgromadzonych na rachunku VAT

W przepisach przewidziano, że podatnik ma możliwość zawnioskowania o zwrot znajdujących się na jego rachunku VAT środków na zwykłe konto firmowe.W tym celu przedsiębiorca musi złożyć na ręce naczelnika właściwego urzędu skarbowego stosowne pismo, w którym argumentuje swoją prośbę. Następnie wniosek jest weryfikowany pod kątem formalnym oraz merytorycznym przez organ podatkowy, który ma 60 dni na podjęcie decyzji.Podatnik może otrzymać odmowę jeśli między innymi zalega z płatnościami wobec fiskusa czy ZUS lub kontrolerzy będą mieć uzasadnione podejrzenie, że taka zaległość wystąpi.W większości przypadków jednak US wydaje pozytywną decyzję i podatnik może skorzystać ze środków zgromadzonych na koncie VAT w celu uregulowania innych należności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Konsekwencje niewywiązywania się ze split payment

Dla jednych podzielona płatność jest przykrym obowiązkiem, dla innych korzystnym rozwiązaniem, które systematyzuje kwestie podatkowe w firmie. Krytycy wskazują na to, że środki wpłacone na rachunek VAT zostają zamrożone, przez co wielu przedsiębiorców traci płynność finansową i ma kłopoty z bieżącym prowadzeniem biznesu.Istnieje także spora grupa podmiotów gospodarczych, które mimo takiego obowiązku, nie zdecydowały się na stosowanie u siebie mechanizmu split payment. Jak się okazuje, w przypadku wykrycia mogą spotkać ich poważne konsekwencje natury prawnej i skarbowej, w tym sankcja w postaci utraty wysokości nawet 30% kwoty podatku wykazanego na fakturach.